با تاسیس دانشکده مهندسی معدن در سال ۱۳۷۰، گروه مهندسی اکتشاف معدن از سال ۱۳۷۱ در این دانشکده شکل گرفت و موفق به اخذ مجوز پذیرش دانشجو در رشته مهندسی اکتشاف معدن در این سال گردید و اولین فارغ‌التحصیلان این رشته در سال ۱۳۷۴ جذب بازار کار شدند. با رشد روزافزون تقاضا برای تربیت نیروهای متخصص در زمینه اکتشاف منابع معدنی در مقاطع بالاتر، اولین دوره کارشناسی ارشد اکتشاف مواد معدنی در سال ۱۳۸۴ وارد این دانشکده شدند و به دنبال آن با تجهیز آزمایشگاه‌های دانشکده و جذب کادر هیئت‌علمی مجرب و متخصص و تربیت چندین دوره دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد، این گروه در سال ۱۳۹۰موفق به اخذ مجوز برای مقطع دکترای اکتشاف معدن شد. با توجه به وجود و اهمیت ذخایر عظیم نفت و گاز در کشور و لزوم تربیت افراد متخصص در زمینه اکتشاف منابع زیرزمینی هیدروکربنی، این گروه توانست مجوز پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی اکتشاف نفت را نیز در سال ۱۳۹۳ اخذ و نسبت به تربیت دانشجویان متخصص در این زمینه نیز اقدام نماید.

آزمایشگاه‌ها

بخش مهندسی اکتشاف دارای آزمایشگاه‌های آموزشی و پژوهشی متعددی بوده و جمعا تعداد ۹ آزمایشگاه تحت پوشش و نظارت این بخش فعالیت می‌نمایند که اسامی آزمایشگاه‌های مربوطه و تحت پوشش این بخش به شرح زیر است:

• آزمایشگاه ژئوفیزیک
• آزمایشگاه ژئوشیمی و تجزیه مواد معدنی
• آزمایشگاه پتروفیزیک
• آزمایشگاه کانی‌شناسی
• آزمایشگاه سنگ‌شناسی
• آزمایشگاه تهیه مقاطع میکروسکوپی
• آزمایشگاه کانی‌شناسی نوری
• آزمایشگاه مینرالوگرافی
• آزمایشگاه کارتوگرافی

زمینه‌های پژوهشی

فعالیت‌های پژوهشی این بخش اساسا در راستای اکتشاف منابع معدنی، منابع هیدروکربنی و اکتشاف آب‌های زیرزمینی سطحی و ژرف بوده و طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی متعددی توسط اعضای هیئت علمی این بخش انجام شده یا در دست انجام است. با راه اندازی پژوهشکده فن آوری های معدنکاری در این دانشکده بسیاری از طرح‌های پژوهشی مرتبط با فن‌آوری‌های نوین اکتشاف از طریق این پژوهشکده برای معادن و محدوده‌های اکتشافی متعدد تعریف و توسط اعضای هیئت علمی این بخش به عنوان مجری و یا همکار طرح اجرا و به اتمام رسیده است.

زمینه‌های پژوهشی فعال در این بخش جهت اخذ اعتبارات پژوهشی و یا عقد قراردادهای همکاری تحقیقاتی به شرح زیر است:

• اکتشافات ژئوفیزیکی به منظور اکتشاف انواع منابع زیرزمینی بالاخص پتانسیل‌های معدنی
• اکتشافات ژئوشیمیایی به منظور اکتشاف انواع منابع زیرزمینی بالاخص پتانسیل‌های معدنی
• اکتشاف منابع آب‌های زیرزمینی سطحی و منابع آب‌های ژرف
• تکنیک‌های نوین حفاری، طراحی و لاگینگ گمانه‌ها و چاه‌های اکتشافی
• تکنیک‌های نوین نمونه‌برداری، آنالیز و شناخت مواد معدنی
• تکنیک‌های نوین در ارزیابی ذخایر معدنی
• کاربرد زمین آمار در مدل‌سازی و ارزیابی ذخایر معدنی
• تکنیک‌های نوین در اکتشاف ذخایر هیدروکربوری و مدل‌سازی مخزن
• استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و فن‌آوری سنجش از دور جهت شناخت و پتانسیل‌یابی مناطق مستعد معدنی
• داده‌کاوی، GIS و روش‌های نوین در پردازش، تلفیق و تفسیر داده‌های اکتشافی
• اکتشاف عناصر نادر خاکی، کمیاب و استراتژیک